ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ କୋଡ୍ କ’ଣ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୦୮/୦୨/୨୦୨୪: ନିକଟରେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ସରକାର ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ବିଧାନସଭାରେ ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ କୋଡ୍ (ୟୁସିସି) ୨୦୨୪ ବିଲ୍ ଆଗତ କରିଥିଲେ। ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ କୋଡ୍ (ୟୁସିସି) ବିଲରେ ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର ଏବଂ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଛି। ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ହେଉଛି ଦେଶର ପ୍ରଥମ ରାଜ୍ୟ ଯେଉଁଠାରେ ୟୁସିସି ଲାଗୁ ହେବାକୁ ଯାଉଛି।

•ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ କୋଡ୍ କ’ଣ?

ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ କୋଡ୍ (ୟୁସିସି) ହେଉଛି ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଧାର୍ମିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଶାସ୍ତ୍ର ଓ ରୀତିନୀତି ଉପରେ ଆଧାରିତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନଗୁଡ଼ିକୁ ବଦଳାଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବା ଏକ ସାଧାରଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ। ଏହି ଆଇନ ବିବାହ, ଛାଡ଼ପତ୍ର, ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ, ପୋଷ୍ୟ ସନ୍ତାନ ଗ୍ରହଣ ଏବଂ ଭରଣପୋଷଣ ଭଳି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମାମଲା ସହିତ ଜଡିତ। ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୪୪ ଅନୁସାରେ ଏହି ନିୟମ ଲାଗୁ କରାଯିବ।

•ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ୟୁସିସିରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ:-

୧. ବିବାହର ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ- ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ୟୁସିସି ମୁସଲମାନ ମହିଳା ଏବଂ ପୁରୁଷଙ୍କ ପାଇଁ ବିବାହର ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ଯଥାକ୍ରମେ ୧୮ ଏବଂ ୨୧ କୁ ହ୍ରାସ କରିଛି। ଏହା ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଆଇନ, ୧୯୫୫ ଏବଂ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିବାହ ଆଇନ, ୧୯୫୪ରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ବିବାହର ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ସହିତ ସମାନ ଅଟେ ।

୨. ଉତ୍ତରାଧିକାର- ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ୟୁସିସି ଅଧୀନରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ- ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ (ଇଚ୍ଛା ମାଧ୍ୟମରେ) ଏବଂ ଅପ୍ରମାଣିତ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ (ଇଚ୍ଛା ପତ୍ର ଅଭାବରେ) ଭାରତୀୟ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଆଇନ, ୧୯୨୫ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ସମାନ କରାଯାଇଛି। ଚୁକ୍ତିନାମା ଉତ୍ତରାଧିକାରୀରେ ଜଣେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତି କେତେ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇପାରିବେ, କିମ୍ବା କାହାକୁ ଦେଇପାରିବେ ତାହା ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନାହିଁ। ବିନା ଇଚ୍ଛାରେ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଆଇନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେବ। ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯିବ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପିଲା, ବିଧବା ଏବଂ ପିତାମାତାଙ୍କ ସମେତ ଅନ୍ୟମାନେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ଏହି ସମ୍ପତ୍ତି ଦ୍ବିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯିବ, ଯେଉଁଥିରେ ଭାଇ ଭଉଣୀ, ଝିଆରୀ, ପୁତୁରା ଓ ଜେଜେବାପାଙ୍କ ସମେତ ଅନ୍ୟମାନେ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ଯଦି ସେଭଳି କୌଣସି ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ନଥିବେ, ତେବେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ଅତି ଘନିଷ୍ଠ ଭାବେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇପାରିବେ।

୩. ବହୁବିବାହ ଭଳି ପ୍ରଥା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ- ନୂଆ ୟୁସିସି ମୁସଲମାନ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଚଳିତ ବହୁବିବାହ ପ୍ରଥାକୁ ନିଷିଦ୍ଧ ଏବଂ ଅପରାଧୀକରଣ କରିଛି।

•ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ୟୁସିସିରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ:-

୧. ପୈତୃକ ଓ ସ୍ୱ-ଅର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା- ନୂଆ ୟୁସିସି ବିଲ୍ ଅନୁଯାୟୀ ଜଣେ ପିତା ନିଜ ଅର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଅନ୍ୟକୁ ପ୍ରଧାନ କରିବାକୁ ସ୍ୱାଧୀନ। ପୂର୍ବରୁ କେବଳ ନିଜ ଅର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଅଧିକାର ଥିବା ବେଳେ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଅନ୍ୟକୁ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଅଧିକାର ନଥିଲା। ୟୁସିସି ବିଲ୍ ଅଧିନରେ ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ଏହା ହୋଇ ପାରିବ।

୨. ଉତ୍ତରାଧିକାରୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ- ଉଭୟ ପିତାମାତା ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଭାବେ ସ୍ଥାନ ପାଇବେ। ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀରେ କେବଳ ମା’ଙ୍କୁ ସାମିଲ କରାଯାଉଥିଲା। ଏବେ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ପଦରେ ବାପାଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସମ୍ପତ୍ତି ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ ଜରିଆରେ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଦିଆ ଯାଇପାରିବ।

•ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ:-

୧. ଲିଭ୍-ଇନ୍ ରିଲେସନସିପ୍ ପଞ୍ଜୀକରଣ- ଲିଭ୍-ଇନ୍ ରିଲେସନସିପ୍ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ପଞ୍ଜୀକରଣ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିକଟରେ ପଞ୍ଜୀକୃତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଯଦି କୌଣସି ପାର୍ଟନରଙ୍କ ବୟସ ୨୧ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ତେବେ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର ଦମ୍ପତିଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଜଣାଇବେ ଏବଂ ପଞ୍ଜୀକରଣ ସ୍ଥାନୀୟ ଥାନାକୁ ପଠାଇବେ। ଲିଭ୍ ଇନ୍ ରିଲେସନସିପରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ରହିବ। ଯଦି ପାର୍ଟନରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବିବାହିତ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବ ନାହିଁ।

୨. ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବିବାହ ପଞ୍ଜୀକରଣ- ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିବାହ କରିଥିବା ଦମ୍ପତ୍ତିଙ୍କୁ ୬୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ। ବିବାହ ପଞ୍ଜୀକରଣ ସମୟରେ ଭୁଲ ସୂଚନା ପାଇଁ ୩ ମାସ ଜେଲ ଦଣ୍ଡ ଓ ୨୫ ହଜାର ଟଙ୍କା ଜରିମାନା ସହ ବିବାହ ପଞ୍ଜୀକରଣ ନ କଲେ ୧୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଜରିମାନା ହେବ।

୩. କେବଳ ଅଦାଲତ ମାଧ୍ୟମରେ ଛାଡ଼ପତ୍ର- କୋର୍ଟଙ୍କ ବିନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କୌଣସି ବିବାହ ଭଙ୍ଗ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ କଲେ ୩ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେଲ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ବିବାହ ବିଚ୍ଛେଦ ପାଇଁ କୋର୍ଟଙ୍କ ଅନୁମତି ନେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ।

ୟୁନିଫର୍ମ ସିଭିଲ୍ କୋଡ୍ ବିରୋଧରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଉଛି। ସମାଲୋଚକଙ୍କ କହିବା ମୁତାବକ, ୟୁସିସି ଲାଗୁ ହେବା ପରେ ଧାର୍ମିକ ସ୍ୱାଧୀନତାର ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହେବ। ସମାନତା ଲାଗୁ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦ୍ୱାରା ଅନୁସରଣ କରାଯାଉଥିବା ବିବିଧ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଇନ ଏବଂ ପରମ୍ପରାଗତ ଅଭ୍ୟାସରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହେବ। ଭାରତର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବିଧତା ପ୍ରତି ବିପଦ ଅଛି କାରଣ ଏହା ଭାରତର ବହୁ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବ।